آشنایی باانواع لکوموتیوهای مورد استفاده در ناوگان راه آهن ج.ا. ایران

لكوموتیوهای GM

لکوموتیوهای GM که در مدل‎های مختلف در خدمت راه آهن جمهوری اسلامی ایران می باشد. همچنین، در این لکوموتیوها از یک موتور دیزل دو زمانه استفاده شده است. که ترتیب تبدیل انرژی ها لکوموتیوهای GM بشرح ذیل است:

1- تبدیل انرژی شیمیایی حاصل از ترکیب سوخت و اکسیژن هوا در سیلندرهای موتور دیزل به انرژی حرارتی .

2- انرژی حرارتی تولید شده سبب انرژی مکانیکی به پیستون و میل لنگ منتقل و موجب حرکت دورانی آن می‎گردد.

3- انتقال حرکت دورانی میل لنگ به محور ژنراتور اصلی و تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی .

4- انتقال انرژی الکتریکی حاصل از ژنراتور اصلی به تراکشن موتورها و تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی که سبب حرکت دورانی محور تراکشن موتور می‎گردد .

5- انتقال این حرکت دورانی بوسیله چرخدنده به محور لکوموتیوهای GM که سبب حرکت انتقالی چرخ‎ها شده و نیروی کشش لکوموتیو را تامین می نماید.

لکوموتیوهای GM مدل G12

لکوموتیوهای GM مدل G12 که به‎منظور حمل قطار و جایگزینی آنها بجای لکوموتیوهای بخاری بین سال‎های 1335 تا 1341 به ناوگان راه آهن ایران پیوستند. این لکوموتیوها از نوع چهار محوره و سبک می‎باشند. روی آنها یک دستگاه موتور دوازده سیلندر (V) شکل خروجینی مدل 5SVC با سیستم انژکتور مستقل نصب است که دارای نسبت تراکم 1 : 16 بوده و با آب خنک می‎گردد.

لکوموتیوهای GM مدل G12 دارای دو سیستم روغنکاری مجزا (اصلی و خنک کننده پیستون) می‎باشند. بناباین، انتهای عقب موتور به یک دستگاه ژنراتور مدل D12 که برق تولیدی آن از نوع DC بوده متصل است که همزمان،  به مصرف چهار دستگاه تراکشن موتور مدل D-47B می‎رسد. این کوپلینگ به یک دستگاه کمپرسور هوا مدل WXO متصل است که به‎ وسیله هوا خنک می‎شود و وظیفه تامین هوای فشرده مورد نیاز لکوموتیو و قطار را بر عهده دارد. سر میل لنگ (جلو موتور) از طریق کوپلینگ باعث حرکت جعبه دنده پروانه خنک کننده رادیاتور آب موتور و یک دستگاه پروانه (ونتیلاتور) مخصوص هوارسانی جهت خنک کردن تراکشن موتورهای بوژی عقب می‎گردد.

یک دستگاه ژنراتور کمکی DC مدل A-7159 باتران 10KW که از طریق کوپلینگ و چرخ دنده در وسط و قسمت عقب موتور نصب شده که وظیفه تامین برق فشار ضعیف جهت تجریک ژنراتور اصلی و شارژ باطری و سایر مصرف کننده های فشار ضعیف را برعهده دارد. همچنین دو دستگاه بلوور که در انتهای موتور و طرفین ژنراتور کمکی نصب شده که نیروی خود را از طریق چرخ دنده رابط از میل لنگ دریافت و هوای مورد نیاز احتراق موتور را تامین می‎کنند.

فضای بین موتورخانه و اطاق راننده لکوموتیوهای GM مدل G12

فضای بین موتورخانه و اطاق راننده، کابین خودکارهای برقی قرار دارد. همچنین در جلوی اطاق راننده، قسمت پایین دارای دماغه تجهیزات و ادوات ترمز و مخزن اصلی هوا است. پس از آن، در بالا مقاومت‎های ترمز دینامیک و پروانه خنک کننده آن‎ها قرار دارد. همچنین، یک دستگاه پروانه (ونیتلاتور) که با محور ژنراتور کمکی از طریق کوپلینگ متصل است که وظیفه آن تولید هوای خنک است. در نتیجه، باعث خنک کردن تراکشن موتورهای بوژی جلو و ژنراتور اصلی می‎شود. هوای خروجی از ژنراتور اصلی به فضای موتورخانه شده است، بنابراین، باعث فشار قرار دادن یک دستگاه موتورخانه می‎گردد. مخزن سوخت در پایین در قسمت زیرشاسی نصب شده که در ادامه، یک دستگاه پمپ برقی جهت انتقال سوخت مصرفی موتور از این مخزن به مدار مربوطه را برعهده دارد.

قسمت فوقانی انتهای لکوموتیوهای GM مدل G12

در قسمت فوقانی انتهای لکوموتیوهای GM مدل G12 چهار دستگاه رادیاتور بصورت سری و موازی قرار دارد، که همزمان، آب خنک کننده موتور در آنها جریان می یابد. در قسمت زیرین آن در قسمت بالای اطاق راننده برق شیپوری و رنگ ناقوسی در زیرشاسی جلو لکوموتیوهای GM مدل G12 سمت راست قرار گرفته است.

اطاق راننده لکوموتیوهای GM مدل G12

اطاق راننده شامل پانل فرماندهی می‎باشد، که تجهیزات فرمان‎های حرکت و دینامیک و مارش و هم چنین ترمزهای سه دنده و شش دنده و کلیدها و نشان دهنده‎ها و روی آن نصب است. ضمناً تجهیزات رفاهی شامل بخاری، منقل، آبسردکن می‎باشد. روی شیشه جلوی راننده و درب ها برف پاکن نصب شده است. علاوه بر این، مخزن شماره دو اصلی هوا و جعبه های باطری ها که شامل هشت عدد باطری اسیدی می باشد که در وسط و پایین شاسی لکوموتیو نصب شده است. همچنین، استارت موتور از طریق سیم پیچ استارت داخل ژنراتور اصلی با برق باطری انجام می‎گردد. این لکوموتیوها دارای دو بوژی دو محوره می‎باشند. بر روی هرکدام موتور الکتریکی (تراکشن موتور) مدل D-47-B نصب شده که نیروی محرکه لکوموتیو را تامین می‎کند. همچنین سیلندرهای ترمز و جعبه های سن و اهرم بندی در هر بوژی نصب شده است.

قسمت انتهای لکوموتیوهای GM مدل G12

در قسمت انتهای لکوموتیوهای GM مدل G12 در راه پله جهت دستیابی به سکوی بغل لکوموتیو و موتورخانه و از قسمت جلو پله قسمت چپ جهت ورود به اطاق راننده و پله سمت راست جهت مانورچی است. هر طرف شاسی عرضی دارای دو تامپون زنجیر و قلاب سپر و همچنین شیر و لوله های هوا می‎باشد.

یادآوری : لکوموتیوهای GM مدل G12 تقریباً از رده خارج شده بود که بازسازی آنها با تغییراتی در اطاق موتور و افزایش توان آن توسط شرکت کویر واگن در دست اقدام می‎باشد. همچنین تعدادی از این لکوموتیوها بازسازی و در سرویس قرار گرفته است.